رابطه تعداد اسپرم و باروري
عده‌اي از مردان وسواس زيادي نسبت به تعداد اسپرم خود نشان‌مي‌دهند تا حدّي كه اين پديده نقش مركزي را در زندگي آنها بخود مي‌گيرد. با وجود اين، بخاطر داشته باشيد كه سؤال اصلي يك مرد مبتلا به مشكل ناباروري اين نخواهد بود كه تعداد اسپرم يا تحرّك اسپرم من‌چقدر و چگونه است؟ بلكه سؤال او اين است كه اسپرم‌هاي من مي‌توانند مفيد باشند يا خير؟ آيا من مي‌توانم با اسپرم‌هايي كه دارم پدر يك فرزند باشم؟ از آنجايي كه عمل يك اسپرم بارور نمودن تخمك است تنها راه مستقيم پاسخ به اين سؤال انجام IVF به منظور تست و آزمايش قدرت باروري اوست. بخاطر اينكه اين روش بسيار پرهزينه و براي بسياري از مردم غيرقابل اجرا است، از روش‌هاي ديگر براي بررسي چگونگي عملكرد اسپرم استفاده مي‌شود.
اشكال عمده‌اي كه در تمامي اين روش‌ها بچشم مي‌خورد اين است‌كه اين آزمايش‌ها غيرمستقيم بوده و هيچ ارتباط با ارزشي بين نتايج آزمايش و ميزان حاملگي و باروري در محيط آزمايشگاه (IVF) در هر فردي وجود ندارد. به همين علت است كه ارزش پيش‌بيني‌گرايانه آزمايشات غيرطبيعي اسپرم مشكل است و باز به همين علت است كه تفسير آزمايش توسط پزشكان مختلف متفاوت است.
وقتي كه به ناآگاهی خود و نكات مبهم موجود در اين زمينه توجه مي‌نماييم ديگر اين موضوع جالب نخواهد بود. با تمام مطالب فوق، ما نمي‌دانيم كه تعداد «طبيعي» اسپرم چه مقدار است؟ در حاليكه شما فقط به يك اسپرم «خوب» براي بارور نمودن يك تخمك نياز داريد، ما نمي‌توانيم به اين سؤال اساسي پاسخ دهيم! حداقل ميزان اسپرم طبيعي 10ميليون اسپرم متحرّك با حركت پيشرونده در هر ميلي‌ليتر به حساب مي‌آيد ولي با اين حال اين رقم فقط يك ميانگين آماري است. بعنوان‌مثال بسياري از پزشكان بيماراني داشته‌اند كه حتي با تعداد بسيار كمتراسپرم (2 تا 5 ميليون در هر ميلي‌ليتر) بدون هيچ درماني صاحب فرزند شده‌اند. در حقيقت، در بررسي كه بر روي مرداني كه به جهت تنظيم خانواده و عمل عقيم‌سازي به روش وازكتومي انجام گرفته است، مشاهده‌گرديده كه تعداد اسپرم آنها بين 2 تا 300 ميليون در هر ميلي‌ليتر متغير بوده‌است. اين موضوع نشان مي‌دهد كه يك طيف گسترده‌اي از تعداد اسپرم«بارور» وجود دارد و نتيجه‌گيري براي پزشك بسيار مشكل خواهد بود(براي بيمار كه جاي خود دارد!).
تعداد کم اسپرم
پس، مردي كه تعداد اسپرم‌هاي او كم است چه كاري بايد انجام‌دهد؟ در اين زمينه دو نظريه وجود دارد، به نام‌هاي «تنظيم زمان» و«تقويت قدرت باروري زوج». مثلاً اگر تعداد اسپرم شما كم است ولي‌تمايل داريد كه در كمتر از يكسال صاحب فرزند شويد در اين صورت بايد از اين مسئله آگاهي داشته باشيد كه شما بايد بيش از يكسال صبركنيد زيرا حدود 10% از مردان داراي تعداد كم اسپرم در اين زمان بچه‌دارخواهند شد. در حاليكه اگر شما 2 سال صبر كرديد و موفق نشديد مي‌بايستي اقدام نماييد و كارهاي ديگري را انجام دهيد زيرا شانس حاملگي خودبخود پس از اين زمان خيلي كم است.
درمان لازم برای تعداد کم اسپرم
در حال حاضر باتوجه به اينكه اقدام چنداني براي بهبود تعداد كم اسپرم نمي‌توان انجام داد .. یک روش مدرن رای درمان مردان نابارور بر اساس تعداد اسپرم متحرک و یک تست ساده تست ابقای اسپرم است. اسپرم را شسته و آنها را برای مدت 24 ساعت در محیط کشت در انکوباتور نگهداری نموده و سپس مجدداً بررسی می کنیم. اگر بیش از سه میلیون اسپرم در میلی لیتر وجود داشته باشد میتوان روی آن حساب کرد. اگر اسپرم پس از 24 ساعت زنده نباشد ، نشاندهنده عملکرد غیر مناسب اسپرم است. درمان بستگی به تعداد کم اسپرم دارد. اگر این اسپرمها بطور متوسط کاهش داشته باشد) تعداد اسپرم متحرک در انزال حدود 20 میلیون) میتوان با تحریک تخمک گذاری خانم به همراه تلقیح داخل رحمی IUI نتیجه خوبی گرفت. در صورت عدم موفقیت و حاملگی پس از این اقدام درمانی و 4 سیکل درمانی دیگر بایستی در پی اقدامات شدیدتر مثل IVF یا ICSI بود.
در مردانی که تعداد اسپرم متحرک کمتراز 5 میلیون در انزال است بهترین درمان پیشنهادی IVF است. این کار نشان میدهد که آیا اسپرم تخمک را بارور نموده یا خخیر. اگر لقاح صورت گیرد بیمار شانس خوبی را برای بارداری خواهد داشت. بهرحال، اگر تعداد اسپرم متحرکر کمتر از 5 میلیون بوده و یا تخمکها اصلاً در پروسه IVF صورت نگیرد، تنها روش موجود میکرواینجکشن یا تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمکICSI است که تحول بزرگی را برای درمان مردان نابارور ایجاد نموده است.
چرا تعداد اسپرم من كم است؟ متأسفانه نه نفر از هر ده پزشك قادر به پاسخگويي به اين سؤال نيستند، زيرا نمي‌دانند چه جواب بدهند و هيچ آزمايشي هم كه ما را در اين زمينه كمك نمايد وجود ندارد. چنين شرايطي تحت عنوان «اوليگوسپرمي با علت نامشخص» ناميده مي‌شود و در واقع يك سبد پر از كاغذ باطله از تشخيص‌ها را مي‌توان براي آن مطرح نمود و راحت‌ترين توجيهي كه مي‌توان براي آن داشت اين است كه«فقط خدا علت آن را مي‌داند!» . آنچه در اين زمينه مي‌دانيم اين است كه بنظر نمي‌رسد با وضعيت جسمي، شرايط سلامت كلي، رژيم غذايي، تمايلات جنسي يا دفعات مقاربت ارتباطي داشته باشد. با وجود آنكه عدم اطلاع از اين مطالب خيلي ناراحت كننده است ولي نحوه درمان دارويي هم نياز به مطالعات گسترده دارد و اين امر مهم تقريباً به فراموشي‌سپرده شده است.
ارتباط تعداد اسپرم و اختلالات جنسی
اختلالات اسپرم علل عمده ناباروري مرد را بخود اختصاص‌مي‌دهند. بايد اين نكته را در ذهن داشت كه اين مشكل هيچ ارتباطي با تمايلات جنسي يا قدرت جنسي شما ندارد. عده‌اي از مردان مبتلا به نارسايي بيضه كه به اين عارضه مبتلا مي‌گردند به سختي اين مسئله را قبول مي‌كنند. توان جنسي با وضع اسپرم ربطي ندارد. زيرا بيضه داراي 2بخش مي‌باشد. يك بخش آن لوله‌هاي مني‌ساز است كه اسپرم را توليد مي‌كند. بخش ديگر را «سلولهاي بينابيني» يا بافت اطراف لوله‌هاي بيضه تشكيل مي‌دهند كه حاوي سلولهاي ليديگ بوده و هورمون‌هاي جنسي مردانه مثل تستوسترون را مي‌سازد و موجب اعمال و رفتارهاي جنسي فرد مي‌گردد. لوله‌هاي بيضوي بسيار آسيب‌پذير است در حاليكه سلولهاي ليديگ مقاومت بيشتري نسبت به تخريب و آسيب دارد و حتي در اكثر بيماران مبتلا به نارسايي بيضه به كار خود ادامه مي‌دهند.
حال هر كسي مي‌تواند بفهمد كه چرا علت بیماری افرادي كه داراي تعداد كمي‌اسپرم هستند كمتر تشخيص داده مي‌شوند، زيرا هنوز اين بيماري بخوبي‌شناخته نشده است و با هيچ علامت يا نشانه‌اي همراه نيست. افراد مختلف نسبت به اين حالت واكنشهاي متفاوتي بروز مي‌دهند. شايعترين احساسات ابراز يافته عبارت است از: عصباني شدن نسبت به همسر و پزشك خود، احساس رنجش خاطر به علت شركت در آزمايشات مربوط‌به ناباروري و درمان (زيرا فكر مي‌كنند كه در امر حامله شدن فقط زن‌دخيل است)، از دست دادن اعتماد به نفس در صورت پايين باقي ماندن شمارش اسپرم و اختلال موقتي رفتارهاي جنسي مثل از دست دادن لذات و تمايل جنسي و نعوظ ضعيف.
البته یکی از اشکالات هر جامعه های عدم حمایت از مردان است. مردان هیچگاه هیجان و اضطراب خود را نشان نمی دهند. همیشه انتظار می رود که یک مرد تکیه گاهی برای همسر خود باشد و درواقع شانه مرد جایگاهی برای گریه کردن همسرش باشد ولی مرد همیشه باید در تنهایی گریه کند. بخاطر داشته باشید که تسریع در پدر شدن همانند تسریع در مادر شدن قوت دارد و بایستی درمان مردان را نیز در اولویت قرار داد.